Atatürk: Camileri yenilemek görevimizdir

03.01.2025 00:00

Kendilerini dindar olarak tanımlayan siyasilerimiz, yüzde 99 Müslüman olan bir ülkede, Batı'ya şirin gözükme adına ve de devlet bütçesinden birbirine ardınca kiliseler restore ettirirken, yıllardır dinsiz iftirası atılan Atatürk işgal döneminde yakılıp yıkılan camileri restore ettirdi.

Mustafa Kemal, 1922 yılında Bakanlar Kurulu'nun ilk toplantısında, Yunan çekilişi sırasında birkaç bin caminin yakılıp, yıkıldığını belirterek: "Bu camileri yenilemek görevimizdir. Bu hizmeti nutuk atmadan, gösterişe kaçmadan, siyasete alet etmeden yerine getirelim" demiştir. O dönemde Hindistan'dan gelerek şahsı adına hesaba yatan paradan 110 bin lirayı, Yunan ordusunun çekilirken yakıp yıktığı yerlerin onarılmasına harcadığı bilinmektedir. (Prof. Dr. Haydar Baş, Hoş Geldin Atatürk, s.753; Dr. İsmet Görgülü, Atatürk'ün Özel Yaşamı, Uydurmalar-Saldırılar-Yanıtlar, s.153)

Prof. Dr. Baş, kitabında bu bilgiyi aktardıktan sonra şu değerlendirmeyi yapıyor:

"Bu ve benzeri sözleri ve icraatları, O'nun bu hizmeti Allah rızası için yaptığını göstermektedir. Bugün dindar gözüken siyasilerin cami yıktığına, Kur'an kursu kapattığına şahit oluyoruz. Oysa dinsiz diye yaftalanmaya çalışılan Atatürk cami onarmış, savaştan çıkmış devlet bütçesinin önemli bir bölümünü bu tamire ayırmayı uygun bulmuştur." (Prof. Dr. Baş, a.g.e, s.754)

Atatürk gerçekten birilerinin iftira ettiği gibi dinsiz olsaydı, söyler misiniz, binlerce cami hazır yıkılmışken neden onların yeniden inşası için uğraşsın? Hem de Hindistan'dan şahsi hesabına gelen parayla…

Bir de şu din hassasiyetini görüyor musunuz, cami onarımı yaparken nutuk atılmasını, gösterişe kaçılmasını, bu işin siyasete alet edilmesini asla istemiyor.

Bugünün siyaseti kilise açarken şov yapıyor, Atatürk ise cami açarken bile gösteriş istemiyor, aradaki uçurumu görebiliyor musunuz?

Nereden nereye…

Günümüzün siyasileri Batılı siyasilerle yaptıkları toplantılarda, iktidara geldiklerinden bu yana açtıkları, onardıkları kiliseleri büyük bir gururla tek tek sayarken, devletin kasasından, milletin parasından bu restorasyanlara ne kadar bütçe ayırdıklarını ballandıra ballandıra anlatırlarken, Atatürk iktidarı döneminde camileri onardı. Siyasilerimiz kısa bir zamana birçok tavizi sığdırırken, Atatürk az zamanda birçok hayırlı icraata imza attı.

1 Mart 1923 tarihinde Meclis'in 4. toplantı yılının açılışında Atatürk şu konuşmayı yapıyor: "Efendiler! Geçen sene zarfında Evkaf Vekâleti din ve hayır işleriyle ilgili binaların tamirat ve inşaatında oldukça mühim bir faaliyet göstermiştir. Vuku bulan tamirat yekûnu, memleketin muhtelif noktalarına ait olmak üzere 126 cami ve mescid-i şerif ile 31 medrese ve mektep; 22 suyolu ve çeşme, 175 akar ve 26 hamama ulaşmıştır." (Prof. Dr. Baş, a.g.e, s.754; Atatürk'ün Bütün Eserleri, c.15, s.175)

Bu camiler bizzat Atatürk'ün talimatıyla onarılmıştır. Mesela, Sultanahmet Camii için tadilat emrini Atatürk şu şekilde vermiştir:

"Bir surette tamirine lüzum görülen ve bilkeşif 30.000 lira ile kabil olacağı anlaşılan Sultanahmet Camii tamiratının Evkaf Umum Müdürlüğü'nün 22/9/929 tarih ve 68476/93 numaralı tezkeresiyle yapılan teklifi üzerine İcra Vekilleri Heyeti'nin 23/10/929 tarihli içtimaında tasvip ve kabul olunmuştur. İmza: Gazi Mustafa Kemal..." (Prof. Dr. Baş, a.g.e, s.754; Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Başvekâlet Muamelat Müdürlüğü, sayı no: 8476)

1924-1935 yılları arasında tamir edilen cami ve mescitler şöyledir:

Edirne'deki Selimiye Camii ve Üç Şerefeli Bayezid Camii ve de İstanbul'daki Süleymaniye Camii için 20.000 lira; Sultanahmet Camii için 50.535 lira; Kandil Camii için 17.000; Fıstıklı Camii için 17.000 lira; Piri Mehmed Paşa Camii için 5.368 lira; Cedit Ali Paşa Camii için 10.000 lira; Sokullu Camii için 12.995 lira?

Muradiye Camii için 12.000 lira; Ayakapı Gül Camii için 2.000 lira; İmrahor Camii için 1.500 lira; Beylerbeyi Camii için 4.000 lira; Sultan Bayezid Camii için 12.000 lira; Eminönü Yeni Cami için 1.506 lira; Teşvikiye Camii için 1.422 lira; Rüstem Paşa Camii için 8.344 lira, Mahmutpaşa Camii için 14.183 lira, Sultan Selim Camii için 17.320 lira, Laleli Camii için 10.783 ve daha birçok cami için devlet bütçesi tahsis edilmiştir.

Sadece İstanbul ve Edirne'deki camiler için değil elbette, Türkiye'nin birçok yerinde tarihe mal olmuş ama işgal döneminde harabeye dönmüş eserler de ayağa kaldırılmıştır.

Örneğin Konya'daki Karatay Medresesi, Alâeddin Camii, Sahip Ata Medresesi, Cami ve Türbesi, Sırçalı Mescid, İnce Minareli Cami, Çankırı'da Ulu Cami, Ankara'da Cenabi Ahmed Paşa Camii ve daha birçok cami ve medrese…

Bu konudaki detayları Prof. Dr. Haydar Baş'ın Hoş Geldin Atatürk kitabında, sayfa 753'ten 758'e kadarki bölümden okuyabilirsiniz.

Atatürk'ün dindarlığı, sözleriyle sabit, belgelerle sabit ve de görüyoruz ki eserleriyle de sabit. Bu gerçeklerle bizleri buluşturan Hocamıza sonsuz teşekkürler.